Τι σημαίνει πραγματικά «Υπεύθυνος Στοιχηματισμός»;
Ο «υπεύθυνος στοιχηματισμός» παρουσιάζεται ως η βασική αρχή προστασίας των παικτών. Αλλά είναι πραγματικά αυτό που φαίνεται; Ή μήπως αποτελεί ένα προσεκτικά διατυπωμένο μήνυμα δημοσίων σχέσεων που ρίχνει την ευθύνη αποκλειστικά στον ίδιο τον παίκτη; Αν το παιχνίδι ξεφύγει, αν χαθούν χρήματα, αν δημιουργηθεί εξάρτηση, τότε φταίει ο παίκτης που «δεν ήταν υπεύθυνος». Αυτή η αφήγηση καλλιεργεί μια κουλτούρα ατομικής ευθύνης — ή καλύτερα, ατομικής ανευθυνότητας.
Το πρόβλημα αυτής της λογικής είναι ότι αποκρύπτει τη συνολική ευθύνη του συστήματος. Είναι σαν να εξηγούμε τα τροχαία ατυχήματα μόνο με το σύνθημα «Οδήγησε υπεύθυνα», παραλείποντας τις κακοσχεδιασμένες υποδομές, την ελλιπή παιδεία, την απουσία ελέγχου και την κακή σήμανση. Για να μειωθούν τα τροχαία, δεν αρκεί ένας καλός οδηγός. Χρειάζεται ένα ασφαλές σύστημα. Το ίδιο ισχύει και για τον στοιχηματισμό: δεν αρκεί ένας «υπεύθυνος παίκτης». Χρειαζόμαστε «ασφαλή στοιχηματισμό».
Ασφαλής στοιχηματισμός σημαίνει:
Παιχνίδια σχεδιασμένα να μην παγιδεύουν τον εγκέφαλο σε επαναλαμβανόμενα κύκλους ανταμοιβής
Διαφανή odds και μηχανισμούς που αποτρέπουν την εξαπάτηση
Εργαλεία αυτοπροστασίας που δεν είναι απλώς διακοσμητικά
Ξεκάθαρη νομοθεσία και υποχρέωση για Duty of Care
Κρατική εποπτεία και ουσιαστικές κυρώσεις όταν οι εταιρείες ξεπερνούν τα όρια
Ρύθμιση διαφημίσεων και προσφορών που στοχεύουν σε ευάλωτα άτομα
Στην Ελλάδα, η ΕΕΕΠ διατυμπανίζει πως οι Έλληνες «στρέφονται προς τα ηλεκτρονικά παιχνίδια» και παρουσιάζει αυτό ως τεχνολογική πρόοδο. Όμως τα φρουτάκια δεν είναι νέα τεχνολογία — είναι το πιο εθιστικό προϊόν του χώρου. Όταν οι Έλληνες προτιμούν τα φρουτάκια, αυτό δείχνει αύξηση της εξάρτησης, όχι καινοτομία. Κι όμως, στην ετήσια έκθεση της ΕΕΕΠ (2024), το φαινόμενο αυτό περιγράφεται σχεδόν θετικά, χωρίς αναφορά στις ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες.
Παράλληλα, οι στοιχηματικές συνεχίζουν να επιβραβεύουν τον εθισμό. Παίκτες με ιστορικό αυτοαποκλεισμού λαμβάνουν VIP προσκλήσεις. Άτομα με διαγνωσμένη διαταραχή λαμβάνουν μπόνους επαναενεργοποίησης. Μαρτυρίες αναφέρουν υποσχέσεις από «VIP hosts» όπως: «Θα σου επιστρέψουμε τις απώλειες αν συνεχίσεις να παίζεις». Αυτές οι πρακτικές δεν είναι απλώς ανήθικες — είναι δυνητικά παράνομες. Σε πολλές χώρες, δικαστήρια έχουν ήδη δικαιώσει παίκτες που απέδειξαν πως οι εταιρείες παραβίασαν το «duty of care», δηλαδή την υποχρέωση προστασίας των παικτών.
Παραδείγματα από άλλες χώρες
Σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ανώτατη Αρχή Τυχερών Παιχνιδιών έχει επιβάλει πρόστιμα ή ανακλήσεις αδειών όταν διαπιστώθηκε ότι εταιρείες χρησιμοποίησαν επιθετικό marketing που παραπλάνησε ή ότι δεν σεβάστηκαν αυτοαποκλεισμούς. Σε ορισμένες πολυάριθμες δικαστικές υποθέσεις, παίκτες δικαιώθηκαν για παραβιάσεις του duty of care, δηλαδή για την υποχρέωση της εταιρείας να προστατεύει εκείνους που εκτίθενται σε υψηλό κίνδυνο.
Τι πρέπει να γίνει
Η «Not a Game» καλεί σε επανεξέταση. Ζητάμε να εγκαταλείψουμε την επικοινωνιακή ασπίδα του «υπεύθυνου παίκτη» και να μιλήσουμε για τον «υπεύθυνο σχεδιασμό». Οι εταιρείες πρέπει να ελέγχονται. Το κράτος να εποπτεύει. Οι καμπάνιες να ενημερώνουν πραγματικά. Και οι παίκτες να προστατεύονται ουσιαστικά — όχι να ενοχοποιούνται.
Ήρθε η ώρα να περάσουμε από τον «υπεύθυνο παίκτη» στον «ασφαλή στοιχηματισμό».
Αν έχεις ζήσει ή γνωρίζεις περιπτώσεις όπου οι στοιχηματικές αγνόησαν αιτήματα αυτοπροστασίας ή ενθάρρυναν την απώλεια ελέγχου, επικοινώνησε με την ομάδα του Not a Game. Μπορείς να συμβάλεις σε κάτι που αφορά όχι μόνο εσένα, αλλά χιλιάδες άλλους που παλεύουν σιωπηλά.